Wetenschappers hebben voor het eerst kunnen vaststellen welke cellen van het immuunsysteem de insuline producerende cellen in de alvleesklier aanvallen. Dit maakt het mogelijk om heel gericht om zoek te gaan naar een manier om deze afweerreactie te stoppen en type 1 diabetes (T1D) af te remmen of te genezen.Immunoloog Bart Roep, verbonden aan het Leids Universiteit Medisch Centrum (LUMC) en betrokken bij dit wereldwijde onderzoek, zegt hiermee een ‘smoking gun’ in handen te hebben. Roep vertelde op 15 maart tijdens een informatieavond van JDRF Nederland en Diabeter over belangrijke uitkomsten van JDRF gefinancierd onderzoek.‘Het werd altijd al aangenomen dat het gaat om een auto-immuunziekte, maar we weten het nu heel zeker.’ Het is volgens Bart Roep een verdienste van Stichting JDRF dat dit onderzoek is opgepakt en deze doorbraak is bereikt. ‘Ze hebben een paar jaar geleden de visie gehad om in de alvleesklier zelf op zoek te gaan naar de oorzaak van type 1 diabetes.’
Menselijke donoren
Bij het onderzoek werd gebruik gemaakt van organen van menselijke donoren met T1D. Deze werden betrokken vanuit het nPOD (Network for Pancreatic Organ Donors) van JDRF. Het was een onontgonnen terrein volgens Roep en het heeft veel opgeleverd. Vergelijkbaar onderzoek was voor die tijd alleen uitgevoerd bij muizen. ‘Het nPOD onderzoek geeft ons heel precies inzicht hoe T1D ontstaat en waar actie ondernomen moet worden. Het blijkt bij de mens overigens totaal verschillend te zijn dan diabetes bij muizen. Bovendien blijkt het ziekteproces verschillend tussen patiënten.’Hij zegt blij te zijn dat JDRF zo’n belangrijke rol wil spelen bij het ondersteunen van dit onderzoek en vervolgstudies omarmt. Stichting JDRF heeft in de afgelopen 40 jaar al ruim 1,6 miljard dollar bijgedragen aan diverse onderzoeken. De internationale organisatie heeft sinds ruim een jaar ook een Nederlandse tak, JDRF Nederland. ‘Ik ben graag ambassadeur voor JDRF’, zegt immunoloog Bart Roep, die dankzij donaties veel onderzoek kan doen.
Vervolgonderzoek
In vervolgstudies wil de Leidse onderzoeker onder andere bekijken of het mogelijk is om via biomarkers in het bloed uit te vinden wat er in de Eilandjes van Langerhans in de alvleesklier precies gebeurt bij T1D. In de eilandjes bevinden zich de insuline producerende cellen. ‘Daar willen we een vinger achter zien te krijgen, om te kunnen meten of we succes hebben bij interventietherapie.’ Ook werkt hij aan een therapie om de immuunreactie tegen de insuline producerende cellen af te remmen.Bart Roep vindt het onverteerbaar dat er tot nu toe alleen maar aan symptoombestrijding wordt gedaan bij patiënten met type 1 diabetes door insuline spuiten. Hij ziet het als zijn levenswerk om deze chronische en ingrijpende ziekte te genezen. ‘Ik sta te popelen om de uitkomsten (van de onderzoeken) … te vertalen in therapieën. We weten waar we naar toe moeten.’
Veel meer patiënten
Type 1 diabetes komt veel meer voor dan tot nu toe werd aangenomen, zegt Roep. Officiële cijfers gaan uit van ongeveer 80 duizend patiënten in Nederland. Gemiddeld iedere vier uur komt er een patiënt bij in Nederland. ‘Het echte getal zit tussen de 100 en 125 duizend’, meent Roep, die er aan toevoegt dat hij met zijn schatting waarschijnlijk nog aan de conservatieve kant zit.De immunoloog stelt dat bij oudere patiënten regelmatig de verkeerde diagnose wordt gesteld.‘Bij mensen boven de 18 wordt soms te snel gedacht dat het wel type 2 zal zijn, de zogenaamde ouderdomssuiker, terwijl meer dan de helft van alle nieuwe gevallen van T1D wordt vastgesteld bij volwassenen.’ Er is helaas nog geen sprake is van een goede registratie.
Motivatie
Bart Roep vertelde ook dat patiënten - die al langere tijd de diagnose type 1 hebben gekregen - nog altijd beschikken over cellen die insuline kunnen aanmaken. Dat was een uitkomst die veel mensen verraste. Deze uitkomst geeft aanknopingspunten die mogelijk kunnen leiden tot herstel van insulineproductie, ook bij patiënten die al vele jaren T1D hebben.Roep hoopt dat zijn de recente mijlpalen in de onderzoeken rond type 1 diabetes een goede motivatie vormen voor patiënten om hun bloedglucosewaarden zo goed mogelijk te blijven reguleren en hiermee de kans op complicaties te verkleinen, en hopelijk in de toekomst insulineproductie te kunnen behouden en herstellen.(De Informatieavond van JDRF Nederland en Stichting Diabeter vond plaats bij Mediq in Utrecht)