Wat zijn disease modifying therapies?
Disease modifying therapies (DMT’s) richten zich op het voorkomen, stoppen of terugdraaien van het verlies van functionele bètacellen. Dit kan worden gedaan via het remmen van de auto-immuunaanval op insulineproducerende bètacellen of door bètacellen te versterken en weer aan te maken. Op deze manier kan de ontwikkeling van type 1 diabetes worden vertraagd of kan de ziekte wellicht zelfs worden genezen.
DMT’s werken in verschillende stadia in de ontwikkeling van type 1 diabetes. Iedere individuele therapie heeft effect in één of meerdere stadia. Hieronder staan de verschillende stadia.
Celtypes en gewenste therapie
Wanneer een persoon type 1 heeft of aangetoond kan worden dat iemand type 1 diabetes gaat ontwikkelen, zijn er verschillende cellen die niet op de goede manier hun werk doen. DMT’s kunnen hier verandering in brengen.
Celtypes | Functie bij iemand zonder diabetes | Verandering door type 1 diabetes | Resultaat therapie |
Bètacellen | Produceren van insuline. | Worden gestrest en aantrekkelijker voor immuuncellen die bètacellen willen vernietigen. | Vergroot de overleving, het aantal en de functie van bètacellen. |
Cellen vanuit het immuunsysteem | |||
Teff-cellen (Effector T-cellen) | Vallen bedreigingen aan en verwijderen ze. | Zien de bètacellen als bedreiging en vallen deze aan. Er zijn te veel Teff-cellen en ze zijn te actief. | Schakelt Teff-cellen uit. |
Treg-cellen (regulatoire T-cellen) | Verminderen de agressie van Teff-cellen en behouden de immuunregulatie. | Zijn niet in staat om de bètacellen te beschermen. Er zijn te weinig Treg-cellen en ze zijn te zwak. | Verbetert Treg-cellen. |
Immuun-afwijkende cellen | Ondersteunen Teff- en Treg-cellen. | Ondersteunen Teff-cellen te veel en Treg-cellen te weinig. Er is geen balans. | Ondersteunt Treg-cellen en verhindert Teff-cellen. |
Projecten
Op dit moment wordt op het gebied van onderstaande therapieën onderzoek gedaan.
ATG: Antithymocytenglobuline
ATG is al 50 jaar op de markt, maar voornamelijk om bloedarmoede tegen te gaan en om te voorkomen dat het lichaam getransplanteerde organen afstoot. De laatste 10 jaar zijn wetenschappers met steun van JDRF bezig te onderzoeken of ATG kan zorgen voor een afname op de auto-immuunaanval die zorgt voor T1D. Een afname op de auto-immuunaanval zorgt ervoor dat de bètacellen beter behouden blijven.
In 2019 kwam naar voren dat ATG effectief is in stadium 3 van diabetes type 1. Het verlengt de honeymoon namelijk met twee jaar. In 2020 is er een vernieuwd ATG ontwikkeld die ook veilig is voor mensen. Dit jaar starten onderzoeken om uit te vinden wat de laagste effectieve dosis is bij kinderen in stadium 3 en of er onderzoeken mogelijk zijn in stadium 2.
Anti-CD3: Teplizumab
Anti-CD3 is een behandeling die ontwikkeld is voor type 1 en die zich richt op geactiveerde Teff-cellen en het uitschakelen van deze cellen. JDRF is vanaf het begin van deze therapie, vijftien jaar geleden, betrokken bij de ontwikkeling van anti-CD3. Uit onderzoek in 2019-2020 blijkt dat stadium 3 door middel van anti-CD3 met drie jaar kan worden vertraagd. Provention Bio is een bedrijf dat, met behulp van een T1D-fonds, bezig is met het ontwikkelen van eenzelfde therapie. Deze kan worden ingezet bij stadium 2 en stadium 3 in de ontwikkeling van type 1 diabetes.
Ultra-lage dosis IL-2
Ultra-lage dosis IL-2 steunt de functie van de Treg-cellen. Treg-cellen verminderen de aanval op de bètacellen (door Teff-cellen) en op deze manier worden de bètacellen beschermd. In 2020 bleek dat deze medicatie veilig is bij alle leeftijdsgroepen. Ook zijn de eerste testen begonnen met dit medicijn bij kinderen. In 2021 doet het medisch centrum Pandion verslag over de veiligheid en het proces van een nieuw ontwikkelde IL-2 die alleen Treg-cellen aanpakt bij de ontwikkeling van T1D.
Ustekinumab: Stelara
Ustekinumab wordt al gebruikt bij Psoriasis en de ziekte van Crohn. Hierbij worden verschillende schadelijke wegen in het immuunsysteem geblokkeerd. JDRF doet samen met anderen onderzoek naar hoe dit medicijn Teff-cellen kan tegenhouden om bètacellen kapot te maken. Sinds 2018 loopt een onderzoek waarbij Ustekinumab wordt gebruikt bij kinderen in het derde stadium van type 1 diabetes. Daarnaast startten onderzoekers afgelopen jaar testen bij jongeren met type 1 in stadium 2 en 3.
JAK-remmers
JAK-remmers zijn medicijnen die vaak worden gebruikt bij auto-immuunziektes om de aanval van immuuncellen op bepaalde organen tegen te gaan. Ze worden op dit moment gebruikt om verschillende types kanker en ontstekingsziektes als reuma tegen te gaan, maar dit medicijn kan ook helpen bij type 1 diabetes. In het geval van type 1 versterkt het namelijk de overlevingskans van de bètacellen en remt het het immuunsysteem.
In Australië zijn dokter Helen Thomas en Thomas Kay begonnen met testen van JAK-remmers van Eli Lilly bij type 1. De testen worden in 2023 gepresenteerd. Ondertussen beginnen in de Verenigde Staten testen met drie verschillende JAK-remmers.
Verapamil
Verapamil wordt al gebruikt als medicijn tegen een hoge bloeddruk. Het verlaagt de stress bij cellen. Het zou daarom ook de stress bij bètacellen kunnen verlagen, die teweeg wordt gebracht door de immuunaanval en een hoge bloedsuikerwaarde. Op deze manier kan Verapamil ervoor zorgen dat bètacellen niet meer doodgaan. In de Verenigde Staten doen dokters Jenn McVean en Antoinette Moran samen met een team van wetenschappers onderzoek, de CLVer-studie, naar Verapamil in combinatie met een hybride closed-loop systeem. In Europa is INNODIA met een onderzoek naar het gebruik van Verapamil bij verschillende leeftijden en verschillende stadia van type 1 diabetes gestart.
Bij elk van bovenstaande therapieën heeft JDRF bijgedragen aan het onderzoeksproces. Doel is een werkende, veilige therapie die terechtkomt bij mensen met type 1 diabetes. Uiteindelijk gaan we voor genezing en een wereld zonder type 1.
Type 1 diabetes (T1D) de wereld uit helpen: dat is de missie van JDRF. Om dit te bereiken werken wij wereldwijd samen voor het beste wetenschappelijk onderzoek. Jouw steun maakt dat een oplossing voor T1D dichterbij komt. Samen maken we van type één, type géén!
Doneer