Op donderdag 25 februari vertelde prof. dr. Paul de Vos over nieuwe methoden om type 1 diabetes te genezen en te voorkomen tijdens ons Up-to-Date webinar. Heb je het webinar gemist? Terug kijken is mogelijk. Jullie bevroegen hem vol enthousiasme over zijn onderzoek naar type 1 diabetes. Helaas kon De Vos niet alle vragen beantwoorden. Daarom hebben we hieronder de antwoorden op een aantal veelgestelde vragen op een rij gezet.
Is het niet mogelijk om Eilandjes van Langerhans in bio-reactoren in een laboratorium te kweken?
“Was het maar waar, maar dit kan niet. Op dit moment zijn er enkel een aantal stamcelbronnen waaruit wetenschappers insulineproducerende cellen kunnen maken.”
Als het lukt om een capsule te maken die een mens een jaar lang van insuline voorziet, hoe groot zou deze capsule dan ongeveer zijn?
“De capsule is kleiner dan een halve millimeter.”
Als je resistent bent voor varkensinsuline en, na overschakelen op andere insulines, ook resistentie ontwikkelt voor andere types insuline: gaat deze resistentie problemen geven bij bètaceltherapie met bètacellen uit varkens?
“Dit is lastig te beantwoorden. Bij transplantatie van de Eilandjes maken de varkens-Eilandjes echt van minuut tot minuut de juiste hoeveelheid insuline, naar behoefte van de patiënt. We werken inmiddels langere tijd met deze Eilandjes in dieren en daarbij zien we zelden insulineresistentie.”
Prof. dr. Eelco de Koning van het LUMC zegt dat bepaalde bètacellen bij mensen met type 1 de auto-immuunaanval ontlopen. Als die bètacellen ook in Eilandjes zitten, is het dan niet mogelijk om die cellen te klonen en terug te plaatsen in het lichaam?
“Helaas is dit technisch nog niet mogelijk. Er zijn slechts aan paar stamcellijnen waaruit we bètacellen kunnen maken. Vandaar ook dat we vaak gevraagd worden om kapsels toe te passen om de insulineproducerende cellen uit deze stamcellen te beschermen.”
Hoe kijkt u als wetenschapper naar het geven van vitamine D aan kinderen: zou dat nut hebben?
“Specifieke groepen van mensen met type 1 diabetes zouden hiermee geholpen zijn. Maar dit moet heel vroeg worden gegeven om vernietiging van bètacellen te voorkomen. Deze benadering mist vaak in studies.”
Wordt in het onderzoek ten aanzien van de darmgezondheid samengewerkt met andere professionals m.b.t. andere auto-immuunaandoeningen (zoals coeliakie, reuma en problemen met de schildklier)?
“Ja, hierin wordt samengewerkt. Het huidige idee komt ook voort uit jarenlang onderzoek naar darmaandoeningen, wat ik gedaan heb. Toen we de invloed zagen op dezelfde cellen die een rol spelen bij type 1 diabetes, zijn we deze studies gestart.”
Wat kun je zelf doen als je type 1 diabetes hebt, om te zorgen voor de beste darmbacteriën?
“Gezond leven en veel groente en fruit eten.”
Kunnen we darmbacteriën supplementeren en zo ja: welke zouden dit moeten zijn?
“We beïnvloeden darmbacteriën met voedingsvezels die invloed hebben op de darmdoorlaatbaarheid en het immuunsysteem. We werken niet met het geven van darmbacteriën, omdat deze de zure omstandigheden in de maag en darm niet overleven. We geloven meer in het geven van voedselvezels.”
Zitten er ook negatieve gevolgen aan het 'sluiten' van het darmstelsel? Wordt bijvoorbeeld de afweer minder als de darmwand minder ‘open staat’?
“Nee, er zijn geen negatieve gevolgen. De communicatie tussen het immuunsysteem en de darm is zeer gereguleerd, zelfs als de darm helemaal dicht staat.”
Gemodificeerde bacteriën in bio-reactoren kunnen insuline produceren. Kunnen we deze bacteriën niet inkapselen?
“Nee, helaas ligt dit ingewikkelder. Bètacellen regelen van minuut tot minuut de glucosespiegel. Deze maken insuline op een speciale manier vrij. We kennen geen bacteriën die dit precies hetzelfde kunnen.”
Kan het gebruik van de juiste voedingsvezels een gunstig effect hebben bij iemand met type 1 diabetes? Op welk moment zou je dan moeten starten met die voedingsvezels?
“In de pre-diabetische staat kan dit het auto-immuunproces remmen. Bijvoorbeeld bij kinderen die al anti-lichamen ontwikkeld hebben. Maar als men eenmaal type 1 diabetes heeft, kunnen de juiste voedingsvezels enkel nuttig zijn als bijdrage aan een gezondere leefstijl. Voedingsvezels zullen dan niets meer kunnen doen voor de bètacellen, omdat deze dan al vernietigd zijn.
Op welk moment of op welke leeftijd is eigenlijk niet te zeggen. Omdat diabetes zich bij iedereen op een ander moment manifesteert. We hebben helaas nog geen fondsen gevonden om te onderzoeken op welk moment ingrijpen het meest effectief is.”
Als we het hebben over gezondheid en goede voedingsvezels: geldt dit dan enkel voor type 1 diabetes of bijvoorbeeld ook LADA- en MODY-varianten?
“Omdat de cellen die beïnvloed worden door vezels óók bij type 1 LADA een rol spelen, verwacht ik ook hier in de pre-diabetische staat een gunstig effect. Dit is echter nog niet onderzocht. Ik hoop dit ooit te kunnen onderzoeken. Een verband tussen de darmflora en MODY is mij niet bekend.”
Wat zijn doe juiste voedingsvezels? Zijn daar voorbeelden van te geven?
“De vezels die nut hebben zijn heel specifiek en behoren tot de familie van pectines met een lage methoxy-graag. Wellicht zijn andere vezels ook geschikt, maar enkel van deze pectines hebben wij aangetoond dat anti-diabetogene effecten hebben.”